Loading...
Yapım işi sözleşmelerinin yürütülmesi sırasında proje değişikliği ve iş artışlarının olması durumunda sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu doğrultuda yeni birim fiyat tespitine ilişkin usul ve esaslar Yapım işleri Genel Şartnamesinin 22’nci maddesinde düzenlenmiştir.
Bu maddede hangi hallerde yeni birim fiyat tespiti yapılabileceği, yeni birim fiyat tespitinde kullanılacak analiz ve rayiçler, yeni birim fiyat tespit yöntemi ve buna ilişkin kurallara yer verilmiştir.
Yeni birim fiyat tespiti, birim fiyatlı, anahtar teslim götürü bedel ve karma sözleşmelerde yapılabilecektir. Ayrıca iş artışı durumunda yapılabileceği gibi ihtiyaca göre iş eksilişi durumunda da uygulanabilecektir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, kamu ihale sözleşmelerinin idarenin özel hukuk sözleşmeleri niteliğinde olması ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 4. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Bu Kanun kapsamında yapılan kamu sözleşmelerinin tarafları, sözleşme hükümlerinin uygulanmasında eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir.” hükmü doğrultusunda yeni birim fiyat tespitinin İdare tarafından tek taraflı olarak değil ve fakat Yüklenici ile birlikte yapılması gerekmektedir.
Yapım işleri Genel Şartnamesinin 22’nci maddesi uyarınca:
1) 12 üncü maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının bedeli,
2) 21 inci maddeye göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri için yeni birim fiyat tespiti yapılabilir.
1) Yeni birim fiyatın tespitinde ilk olarak söz konusu imalata ilişkin analizin yapılması gerekmektedir. Analiz kavramından imalatın gerçekleştirilmesi için gerekli olan malzeme, işçilik, araç gereçler gibi girdilerin ve miktarların tespiti anlaşılmalıdır.
22. maddede, belirtilen sıralamaya uyulması gerektiği düzenlendiğinden (a) bendinden başlamak suretiyle bentlerdeki analizin uygulanma imkanının olup olmadığı araştırılmalı, imkan yoksa bir sonraki bentteki analize geçilmelidir.
“(2) Yeni fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki sıralamaya uyularak oluşturulan analizlerden biri kullanılır: aşağıdaki sıralamaya uyularak oluşturulan analizlerden biri kullanılır:
a) Yüklenicinin birim fiyatlarının/teklifinin tespitinde kullanarak teklifi ekinde veya aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında idareye sunduğu ve yeni iş kalemi/grubu ile benzerlik gösteren iş kalemlerine/gruplarına ait analizler dikkate alınarak oluşturulacak analizler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine/grubuna benzerlik gösteren analizler dikkate alınarak oluşturulacak analizler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan iş kalemleri/gruplarına ait maliyet analizleri dikkate alınarak oluşturulacak analizler.
ç) Yeni iş kaleminin/grubunun yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları, işçi ve makinelerin çalışma saatleri ile diğer tüm girdiler esas alınarak oluşturulacak analizler.”
2) Yeni birim fiyat tespitine yönelik olarak analiz işlemi yapıldıktan sonra rayiçlerin tespitine geçilmelidir. Rayiç kavramından, analizde yer alan girdilerin ortalama fiyatı anlaşılmalıdır.
Analizlerden farklı olarak rayiçler için bir sıralama öngörülmemiştir. Bu nedenle sıralama gözetmeksizin ancak kaynakların verimli kullanılması ilkesi doğrultusunda rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanabilecektir.
“İş kalemi veya iş grubunun niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanabilir:
a) Varsa yüklenicinin teklifinin ekinde veya aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında idareye verdiği teklif rayiçler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar.
ç) İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçleri”
Yukarıda belirtildiği üzere yeni birim fiyat tespiti, maddede belirtilen usuller doğrultusunda İdare ve Yüklenici tarafından birlikte yapılmalıdır. Daha sonra tutanak düzenlenerek idarenin onayına sunulmalıdır. Bu tutanak, otuz gün zarfında idarece onaylanarak geçerli olmaktadır.
Yeni fiyat tespitinde yüklenici ile uyuşulamaz ise, fiyat tutanağı idare tarafından onaylanmaksızın, taraflarca anlaşmazlık tutanağı düzenlenir ve anlaşmazlık idare tarafından on gün içerisinde Yüksek Fen Kurulunca belirlenen usul ve esaslara uygun olarak anılan Kurula intikal ettirilir. Yüksek Fen Kurulu tarafından tespit edilen fiyatın iki tarafça kabulü zorunludur. Yüklenici, fiyat uyuşmazlığı hakkındaki Yüksek Fen Kurulu kararını beklemeden idare tarafından tespit edilmiş fiyat üzerinden işe devam etmek zorundadır.
Bunun haricinde sözleşmede yeni birim fiyat analizleri için önceden belirlenmiş bir kâr ve genel gider oranı var ise bu oran dikkate alınarak yeni birim fiyat hesabı sonuçlandırılacaktır. Sözleşmede bu konuda bir oran belirlenmemiş ise, oluşturulan kâr ve genel gider hariç analiz tutarına %10 oranındaki yüklenici kârına ilave olarak %15 oranına kadar idare ve yüklenicinin anlaştığı oranda genel gider eklenecektir. Dolayısıyla analiz tutarının kâr ve genel gider hariç olarak belirlenmesi gerektiği, sonrasında sözleşmede aksi düzenleme yoksa %10 oranında yüklenici kârı ve %15 oranına kadar idare ve yüklenicinin anlaştığı oranda genel gider eklenecektir.
Ayrıca, yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunması halinde, bu madde kapsamında hesaplanan yeni birim fiyat; yüklenici tarafından benzerlik gösteren iş kalemi için teklif edilen birim fiyatın, idarece aynı iş kalemi için resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyata oranı (0,90’ı aşmamak üzere) ile yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın çarpılması sonucunda elde edilen tutarı geçemeyecektir.
Yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde ise, yeni birim fiyat; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90’ını geçemez.
Yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin belirlenmesine yönelik olarak Kamu İhale Kurulu’nun 29.07.2020 tarihli ve 2020/DK.D-239 sayılı kararı ile:
“Yapım işi sözleşme sürecinde yapımına karar verilen yeni iş kaleminin birim fiyatının tespitinde dikkate alınan üst sınır değer hesabında esas alınacak benzerlik gösteren iş kaleminin belirlenmesine ilişkin olarak,
1) Yapım işi sözleşme sürecinde yapımına karar verilen yeni iş kaleminin birim fiyatının tespitinde dikkate alınan üst sınır değer hesabında esas alınacak benzerlik gösteren iş kaleminden, oransal olarak benzer miktarlarda aynı malzeme, işçilik ve makine-ekipman girdisi kullanımı söz konusu olan, mahiyet ve yapı tekniği bakımından benzerlik gösteren iş kalemlerinin anlaşılmasına,” karar verilmiştir.
Bu düzenlemeden benzerlik gösteren iş kalemi belirlenirken aynı malzeme, işçilik ve makine-ekipman girdisinin oransal olarak benzer miktarlarda kullanımının söz konusu olması ile mahiyet ve yapı tekniği bakımından benzerlik göstermesi gerektiği anlaşılmaktadır.